[Advaita-l] [advaitin] Real import of creation-sentences

[Jaishankar Narayanan]

Namaste,

The same thing is said in BrUBh 2.1.20

‘क्षुद्राविस्फुलिङ्गाः’ (बृ. उ. २ । १ । २०)
<https://advaitasharada.sringeri.net/display/bhashya/Brha?page=2&id=BR_C02_S01_V20&hl=%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AB%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%83>
 ‘ममैवांशः’ (भ. गी. १५ । ७)
<https://advaitasharada.sringeri.net/display/bhashya/Gita?page=15&id=BG_C15_V07&hl=%E0%A4%AE%E0%A4%AE%E0%A5%88%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%B6%E0%A4%83>
इति
च श्रूयते स्मर्यते चेति चेत् , न, एकत्वप्रत्ययार्थपरत्वात् ; अग्नेर्हि
विस्फुलिङ्गः अग्निरेव इत्येकत्वप्रत्ययार्हो दृष्टो लोके ; तथा च अंशः अंशिना
एकत्वप्रत्ययार्हः ; तत्रैवं सति विज्ञानात्मनः परमात्मविकारांशत्ववाचकाः
शब्दाः परमात्मैकत्वप्रत्ययाधित्सवः । उपक्रमोपसंहाराभ्यां च — सर्वासु हि
उपनिषत्सु पूर्वमेकत्वं प्रतिज्ञाय, दृष्टान्तैर्हेतुभिश्च परमात्मनो
विकारांशादित्वं जगतः प्रतिपाद्य, पुनरेकत्वमुपसंहरति ; तद्यथा इहैव तावत् ‘इदं
सर्वं यदयमात्मा’ (बृ. उ. २ । ४ । ६)
<https://advaitasharada.sringeri.net/display/bhashya/Brha?page=2&id=BR_C02_S04_V06&hl=%E0%A4%87%E0%A4%A6%E0%A4%82%20%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%82%20%E0%A4%AF%E0%A4%A6%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE>
इति
प्रतिज्ञाय, उत्पत्तिस्थितिलयहेतुदृष्टान्तैः
विकारविकारित्वाद्येकत्वप्रत्ययहेतून् प्रतिपाद्य ‘अनन्तरमबाह्यम्’ (बृ. उ.
२ । ५ । १९)
<https://advaitasharada.sringeri.net/display/bhashya/Brha?page=2&id=BR_C02_S05_V19&hl=%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A5%8D>
 ‘अयमात्मा ब्रह्म’ (बृ. उ. २ । ५ । १९)
<https://advaitasharada.sringeri.net/display/bhashya/Brha?page=2&id=BR_C02_S05_V19&hl=%E0%A4%85%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE%20%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9%E0%A5%8D%E0%A4%AE>
इत्युपसंहरिष्यति
; तस्मात् उपक्रमोपसंहाराभ्यामयमर्थो निश्चीयते —
परमात्मैकत्वप्रत्ययद्रढिम्ने उत्पत्तिस्थितिलयप्रतिपादकानि वाक्यानीति ;
अन्यथा वाक्यभेदप्रसङ्गाच्च — सर्वोपनिषत्सु हि विज्ञानात्मनः परमात्मना
एकत्वप्रत्ययो विधीयत इत्यविप्रतिपत्तिः सर्वेषामुपनिषद्वादिनाम् ;
तद्विध्येकवाक्ययोगे च सम्भवति उत्पत्त्यादिवाक्यानां वाक्यान्तरत्वकल्पनायां
न प्रमाणमस्ति ; फलान्तरं च कल्पयितव्यं स्यात् ; तस्मादुत्पत्त्यादिश्रुतय
आत्मैकत्वप्रतिपादनपराः ॥

with love and prayers,
Jaishankar


On Wed, Aug 14, 2024 at 1:14 PM Sudhanshu Shekhar <sudhanshu.iitk at gmail.com>
wrote:

> Hari Om,
>
> Upanishads propound Brahman as the cause of world and elaborately describe
> creation of world from Brahman. They describe the sequence of creation of
> world from Brahman in TaittirIya 2.1.1.
>
> BhAshyakAra would insist that this sequence is inviolable and would hence
> reconcile the passages of TaittirIya and ChhAndogya. (एवमीक्षित्वा तत् तेजः
> असृजत तेजः सृष्टवत् । ननु ‘तस्माद्वा एतस्मादात्मन आकाशः सम्भूतः’ (तै. उ. २
> । १ । १) इति श्रुत्यन्तरे आकाशाद्वायुः ततस्तृतीयं तेजः श्रुतम् , इह कथं
> प्राथम्येन तस्मादेव तेजः सृज्यते तत एव च आकाशमिति विरुद्धम् ? नैष दोषः,
> आकाशवायुसर्गानन्तरं तत्सत् तेजोऽसृजतेति कल्पनोपपत्तेः । (Chh. U. 6.2.3))
>
> This *prima facie *implies that srishTi-vAkya (creation-sentences) are
> pramANa. Therefore, Brahman must be *with *world. And hence, the
> existence of world should not be negated and Brahman should not be advitIya.
>
> BhAshyakAra is therefore quick to respond - अथवा अविवक्षितः इह सृष्टिक्रमः
> ; सत्कार्यमिदं सर्वम् , अतः सदेकमेवाद्वितीयमित्येतद्विवक्षितम् ,
> मृदादिदृष्टान्तात् । That the sequence of creation is not the intention,
> rather to establish the advitIyatva of Brahman is the import.
>
> The same concept is elucidated in VedAnta ParibhAshA.
>
> It explains that creation-sentences do not have their import in
> propounding srishTi. Rather, they propound advitIya Brahamn.
>
> Question: How exactly do creation-sentences establish advitIya-Brahman?
>
> Answer: When it is said - there is no rUpa in vAyu, it does not *ipso
> facto* imply that rUpa does not exist elsewhere. Despite the absence of
> rUpa in vAyu, it may pretty well be present elsewhere, say in fire, water,
> earth etc.
>
> Similarly, when it is said -- नेह नानास्ति किञ्चन -- it negates the
> existence of world in Brahman. However, *ipso facto*, this sentence does
> not prohibit the existence of world anywhere else, just as in the example
> of rUpa-vAyu. And hence advitIyatva of Brahman is not established.
>
> However, when creation-sentences are propounded, which establish Brahman
> as the upAdAna kAraNa, it implies that the effect-world cannot exist
> anywhere else without its material cause, Brahman. And then, Shruti through
> नेति नेति, नेह नानास्ति किञ्चन etc speaks of non-existence of world in
> Brahman also.
>
> Thus, what results is the tuchchhatva of world and advitIyatva of Brahman
> is established faultlessly. Because world cannot exist apart from its
> material cause, Brahman --- and in the very same Brahman, it is
> non-existent. Thus, world is utterly non-existent.
>
> Thus, creation-sentences have their import in advitIya-Brahman through
> paramparA.
>
> ननु वेदान्तैर्ब्रह्मणि जगत्कारणत्वेन प्रतिपाद्यमाने सति सप्रपञ्चं स्यात् ,
> अन्यथा सृष्टिवाक्यानामप्रामाण्यापत्तिरिति चेत् न । न हि सृष्टिवाक्यानां
> सृष्टौ तात्पर्यम् । किन्तु अद्वये ब्रह्मण्येव । तत्प्रतिपत्तौ कथं
> सृष्टेरुपयोगः ? इत्थम् - यदि सृष्टिमनुपन्यस्य प्रपञ्चस्य निषेधो ब्रह्मणि
> प्रतिपाद्येत, तदा ब्रह्मणि प्रतिषिद्धस्य प्रपञ्चस्य वायौ प्रतिषिद्धस्य
> रूपस्येव ब्रह्मणोऽन्यत्रावस्थानशङ्कायां न निर्विचिकित्समद्वितीयत्वं
> प्रतिपादितं स्यात् । ततः सृष्टिवाक्याद्ब्रह्मोपादेयत्वज्ञाने सति, उपादानं
> विना कार्यस्यान्यत्र सद्भावशङ्कायां निरस्तायां, " नेति नेति"(बृ.उ. २.३.६.)
> इत्यादिना ब्रह्मण्यपि तस्यासत्त्वोपपादनेन प्रपञ्चस्य तुच्छत्वावगमे,
> निरस्तनिखिलद्वैतविभ्रममखण्डं सच्चिदानन्दैकरसं ब्रह्म सिद्ध्यतीति परम्परया
> सृष्टिवाक्यानामपि अद्वितीये ब्रह्मण्येव तात्पर्यम् । [
>
> Regards.
> Sudhanshu Shekhar.
>
> --
> You received this message because you are subscribed to the Google Groups
> "advaitin" group.
> To unsubscribe from this group and stop receiving emails from it, send an
> email to advaitin+unsubscribe at googlegroups.com.
> To view this discussion on the web visit
> https://groups.google.com/d/msgid/advaitin/CAH9%3D%2BBArm5M8akGcQWC32yWw-p5rRRRoJ9B9AyVwUcJ50eGwHQ%40mail.gmail.com
> <https://groups.google.com/d/msgid/advaitin/CAH9%3D%2BBArm5M8akGcQWC32yWw-p5rRRRoJ9B9AyVwUcJ50eGwHQ%40mail.gmail.com?utm_medium=email&utm_source=footer>
> .
>